In de huidige moderne tijd zijn de klootschieters in elk dorp goed georganiseerd middels een vereniging met bestuur en voorzitter. In competitieverband worden in de verschillende afdelingen de wedstrijden georganiseerd. Vooral in Twente, de Achterhoek en Drenthe wordt volop de sport bedreven. Jaarlijks vinden de individuele Nederlandse Kampioenschappen plaats voor jeugd en senioren. Ook de Veld cup en straat cupwedstrijden worden door de Nederlandse Klootschieters Bond georganiseerd via loting. De winnaar gaat door naar de volgende ronde en uiteindelijk blijft een 2-tal verenigingen over die om de winst schiet. En tot slot de Europese kampioenschappen klootschieten die om de 4 jaren, gelijk met olympisch jaar worden georganiseerd. Maar hier later meer over.

Hoe anders was dit 200 jaren geleden op o.a. de Haarlerheide baan en in de rest van Nederland. In hemd en op sokken, de klompen uit en er werd geschoten. Een glorietijd was er in de Gouden Eeuw, maar ver hiervoor nog werd er al met de “Cloet”, kloot, geschoten. In de 14^de en 15^de eeuw was het een volkssport met overal “cloetbanen” buiten de stadspoorten. De heer Bruggeman heeft in 1962 hiervoor een manuscript geschreven over de geschiedenis van het klootschieten. Martin Meijerink heeft het Groot Klootschietersboek in 2005 uitgegeven met hierin uitvoerige uitleg van klootschieten in de historie en heden ten dage.

Al in 1390 zijn documenten gevonden dat er in de omgeving van Haarlem werd kloot- geschoten. De Graaf Albrecht van Beieren heeft in de Haarlemmerhout een “cloetbaan” laten aanleggen. Ook de hertog van Gelre (1467-1528) bezat bij zijn hof in Arnhem 2 “cloetbanen”. De Leidse Schepenen bepaalden in 1462 dat niet met stenen cloeten door de stad mocht worden geschoten. Wel mocht men met houten “cloeten”schieten maar moest men minimaal 40 meter van kerk, klooster of enig gesticht blijven. Houten “cloeten”, kloten, waren lichter en gaven minder schade. Men vond al snel uit om de houten cloet te verzwaren met lood door doorboring. Dat gaf meer snelheid.

In 1510 verbiedt Deventer het klootschieten buiten de Posten op de Teuge. In 1559 kwam er een nieuwe kerkelijke indeling. Utrecht werd aartsbisdom en Deventer een nieuw Bisdom. In 1583 mochten de Calvinisten hun godsdienst uitoefenen. Men ging vervolgens anders denken over vermaak en spelen op vooral zondag. Het Volk ging eerst buiten de stadsgrenzen klootschieten maar later dus op pleinen en straten binnen de stadsmuren. Het werd daarmee levensgevaarlijk en uiteindelijk ook verboden. Op het platteland was klootschieten populair bij boeren, burgers en regenten.

De tachtigjarige oorlog (1568-1648) met o.a. snelle ontwikkeling van handel en welvaart, geeft voor het gewone volk het klootschieten als afleiding voor het zware leven in die tijd. Vele uitdagingen van Dorp tegen Dorp of Marke tegen Marke vonden er plaats. Inzet was vaak wat geld welke nadien door de winnaar direct werd omgezet in drank en feestmaal. Door dit overmatig drankgelag werd uiteindelijk het klootschieten in het begin van de Gouden Eeuw weer verboden. In de steden komt het in ongebruik, op het platteland gaat het nog voort vooral in het Oosten van het land.

Bekend is een historische uitdaging die op 27 januari 1747 plaatsvindt tussen de steden Ootmarsum en Oldenzaal. De klootschietstrijd had als inzet 80 dukaten die uiteindelijk Ootmarsum zou winnen. Maar geen dukaten, dus geknippel en Ootmarsum weet het Oldenzaals gemeentevaandel te bemachtigen en neemt deze als overwinnaar mee. Heden ten dage wordt nog steeds om de 5 jaren deze uitdaging middels de wedstrijd verschoten.

Op de Haarlerheide heeft in het verleden ook menigmaal een strijdtoneel plaats gevonden. Vooral tussen de Marken Rondom Reutum, Haarle, de Zoeke en Noordik daagden elkaar menigmaal uit. Er waren in het verleden ook een 3-tal banen op de Haarlerheide , de oude en nieuwe baan en de baan op het Lädderken.

In 1887 was Volthe heer en meester met klootschieten. De veuropschieter van Reutum, Lansink Gerrit (Gerrit Jan Stevelink uit Haarle), was al meer dan 30 jaren de veuropscheeter van Reutum. Hij had dan ook bedacht om de uitdaging tegen Volthe aan te gaan met 80 schutters elk 1 schot te doen. De kloot werd opgehangen bij veuropscheeter van Volthe die de uitdaging aannam. De wedstrijd werd verschoten en Reutum hield 5 personen over en had gewonnen. Dit krantenartikel is dan ook het oudste wat bekend is over de Marke Reutum en Haarle.

In de 19^de en 20^ste eeuw werd vooral winterdag het klootschieten bedreven. Op de hard bevroren heide in de maanden januari, februari en maart vinden de meeste uitdagingen plaats. Ook de jongeren wisten uitdagingen aan te gaan. In de Twentsche Courant van maart 1891 staat dat er een wedstrijd was tussen Agelo en Reutum waaraan alleen jongens tot 15 jaar mochten deelnemen. Inzet was een rijksdaalder. De Reutumse jongens wisten te winnen.

Van Schutters uit het verleden, als Ven Jan (Jan Veenhuis) en Groothoes Gait (Gerard Groothuis) die in hun jeugdjaren gingen klootschieten tegen de jeugd van Vasse op het Lädderken. Dit was zo rond 1910 – 1915.

In deel 2 de uitleg van de uitdaging en historische wedstrijden op de Haarlerheide.

Jan Lammerink